İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Hijyen

İş kazaları ve meslek hastalıkların çoğu öngörülebilir ve önlenebilir olaylardır. İşyerinde hijyen  konusu, iş yeri sağlığı ve güvenliği konusunun temelini oluşturmaktadır. Hijyen; sağlıklı bir yaşam için yapılan faaliyetlerin ve alınan önlemlerin tümüdür. Terimin kökeni Fransızca "hygiène" kelimesidir.

Hijyen kelimesinin mitolojij tarihine bakıldığında tıp tanrısı Asklepios’un kızı Hygieia karşınıza çıkmaktadır. Tıp tanrısının gerçekleştirdiği iyileşme görevinin yanı sıra koruma görevini de kızı Hygieia almıştır. Yunan ve Roma mitolojisinden gelen bu isim günümüzde hijyen olarak kullanılmaktadır.

Tıp açısından bakıldığında hijyen kelimesi, sağlık bilimi, sağlık hizmetleri ve koruyucu hekimlik konularını kapsamaktadır. Kelime olarak bakıldığında hijyen kelimesini sağlığımızı bozacak olan etmenleri engellemek amacıyla yapılan uygulamaların tümüne veya alınan temizlik önlemlerinin tamamı olarak da nitelendirebiliriz.

Toplumsal olarak baktığımızda Hijyen eğitimi aile içinde başlamaktadır. İnsan hayatının tamamında da karşımıza çıkmaktadır.

Ellerimiz vücudumuzun en çok kirlenen kısmıdır.

Hijyenin temel kuralı, el yıkamaktır. Yapılan birçok bilimsel çalışma, sadece el yıkamak ile pek çok hastalığın engellediğini bizlere göstermiştir. Başta kişinin kendi sağlığı olmak üzere, başkalarının da sağlığını korumanın en önemli, en kolay ve en ucuz yolu temizlikten geçmektedir. Sadece vücut temizliği değil, yaşamımızda kullandığımız her şeyi ve her ortamı temiz tutmak da çok önemlidir.

Ellerimizle çevreden aldığımız çeşitli mikropları  ve parazit (kıl kurdu, solucan gibi) yumurtalarını ağzımıza besinlerimize veya derinin mikrop girecek yerlerine bulaştırabiliriz.

Bu yüzden ellerimizi; tuvaletten sonra, yemekten önce, hayvan ve insan dışkısıyla temastan sonra mutlaka sabun ve su ile yıkamalıyız. Ayrıca tırnaklarımızı düzenli olarak kesmeliyiz.

Kişisel hijyeninin en önemli bölümü  herhangi bir şeyi yemeden önce, tuvaleti kullandıktan sonra ve yaptığınız işi tamamlayınca ellerimizi sabunla yeterli sürede yıkamaktır.

Sterilizasyon: Sterilizasyon bulunan ortamın bütün bakteri, virüs, spor kısacası tüm canlı mikroorganizmalardan arındırılması işlemidir. Sterilizasyon işlemi genellikle fiziksel ve kimyasal yöntemlerle yapılabilir. Fiziksel yöntemler temel olarak ısı ve nem oluşturmakla birlikte kimyasal sterilizasyon yöntemi kimyasal maddeler ve gazlar ile gerçekleştirilmektedir.

Dezenfeksiyon: Dezenfeksiyon patojen olan yani hastalık yapabilen mikroorganizmaların fiziksel veya kimyasal yöntemler ile öldürülmesi ya da üremelerinin durdurulması olarak tanımlanabilmektedir. Statik olarak yapılan dezenfeksiyon işleminde ortamda bulunan bakteriler ölmez, sadece üremeleri durdurulmaktadır.

Antiseptik: Antiseptik mikroorganizmaların öldürülmesi ya da onların üremelerinin durdurulması amacı ile kullanılan maddelerdir.

Endüstritel Hijyen Faktörlerinin Temel Özellikleri

• İşyerlerinde bulunurlar
• Kalıcı veya geçici hasar bırakabilirler
• Doğrudan veya dolaylı olarak iş kazasına neden olabilirler
• Doğrudan veya dolaylı olarak meslek hastalıklarına neden olabilirler
• Ölçülebilirler
• Önlenebilirler

Endüstriyel Hijyen Etmenleri:

A - Fiziksel Hijyen Etmenleri

İşyeri ortamında bulunan iş hijyeni faktörlerinden Fiziksel Hijyen Faktörleri; Elektromanyetik alan, Gürültü, Titreşim, Aydınlatma, Termal konfor, İyonize ışınlar, Non iyonize ışınlar, Termal Radyasyon, Yüksek ve Alçak basınç gibi unsurlardan meydana gelmektedir.

B - Kimyasal Hijyen Etmenleri

Toz ,Gaz, Buhar ve Dumanlar; Solventler, Asit ve Bazlar ile Pestitlerden oluşmaktadır.

1- Tozlar

Bitkisel Tozlar

Hayvansal Tozlar

Metal Tozları

Mineral Tozları

Sentetik Bileşen Tozlar

2- Gaz-Buhar ve Dumanlar

Boğucu gaz, buhar ve dumanlar

Basit Boğucu Gaz ve Dumanlar

Kimyasal Boğucu Gaz ve Dumanlar

İrritan gaz, buhar ve dumanlar

Sistematik zehirler

Narkotik gaz, buhar ve dumanlar

3- Solventler

Primet tarhiş ediciler

Allerjen tahriş ediciler

Nartotik etkililer

Nörotoksik etkililer

4- Asit ve Bazlar

Asitler yapısında hidrojen bulunan ve sudaki çözeltisine hidrojen iyotu veren maddelerdir. Bazlar yapısında hidroksil bulunan ve sudaki çözeltisine hidroksil iyonu veren maddelerdir.

5- Pestisitler

İnsektisitler

Herbisitler

Rodentisitler

C - Biyolojik Etmenler (mantar, bakteri, virüs)

 

İşyerinde ve Kişisel Uygun Hijyen İçin Yapılması Gerekenler:

• İş yerlerimizde, Laboratuvarlarda, soyunma odalarında, tuvaletlerde yiyecek içecek bulundurmayın.
• İşyerindeki lavaboları, duşları, tuvaletleri, soyunma odalarını en iyi şekilde kullanmak her bir çalışanın sorumluluğudur. Temiz kullanın, temiz bırakın.
• Tuvaletler, lavabolar, duşlar vb. düzenli olarak temizlenmelidir. Bunların temiz bulundurulması elbette tüm çalışanların işbirliği, dikkat ve özenli kullanmasını gerektirir.
• Ellerinizi düzenli olarak yıkayın. Kimyasallara maruz kalıyorsanız, bu işlemi önerilen kimyevi madde çözücüler ile de tekrarlayın.
• İşinize uygun elbise ve (gerekiyorsa) iş güvenliği ayakkabı tercih edin.
• Günlük elbisenizi ve iş yeri kıyafetlerinizi karıştırmayın.
• Kimyevi maddelerle kirlenen kıyafetlerinizi diğer çamaşırlarınızdan ayrı olarak yıkayın.
• Çalışırken, koruyucu maskeleri, gözlükleri, eldivenleri, kulak koruyucularını sürekli ve uygun olarak kullanın. Birbirinizin kişisel koruyucularını kullanmayınız.
• Düzgün beslenin, periyodik olarak egzersiz yapın.
• Bulaşıcı hastalıklar bir işçiden diğerine hızla yayılabilir. Grip olanlar, kuvvetli (akut) bağırsak şikayetleri olanlar veya bulaşıcı bir rahatsızlığı olanlar derhal işyeri hekimine durumu bildirmelidir.
• İşe başlarken, işi sonlandırdıktan sonra, tuvalet kullanımı öncesi ve sonrasında mutlaka ellerinizi yıkayın.
• Çözücüler, tinerler, alkaliler veya makine yağları gibi maddeleri asla cildinizi ve ellerinizi temizlemek için kullanmayın.
• Tehlikeli tozlarla çalışanlar , işten sonra duş almalı ve saçlarını da yıkamalıdır. Ellerinizi ve vücudunuzun kimyasal maddelere maruz kalan bölümlerini düzenli olarak yıkayın ve günlük duşlarınızı yapın.
• Dişlerinizi ve ağzınızı her gün temizleyin ve düzenli (periyodik) olarak dişlerinizi (diş hekimine) kontrol ettirin.  

 

Üniversal OSGB